طرحواره ایثار چیست؟

طرحواره ایثار یکی از انواع طرحواره ها است. ساده ترین تعریف طرحواره، عنوان آن به شکل یک الگوی ثابت می باشد که، از طریق آن افراد دنیا را نظاره می کنند.

طرحواره ها که با نام های اسکیما و تله زندگی نیز شناخته می شوند به دو دسته: طرحواره های سازگار و طرحواره های ناسازگار تقسیم بندی می شوند. طرحواره ها با وجود تأثیری که بر افکار و رفتار انسان ها می گذارند، به عنوان سازگار و ناسازگار شناخته می شوند و همگی دارای ویژگی های خاصی هستند.

ویژگی کلی طرحواره ها چیست؟

در دوران کودکی یا نوجوانی شکل گرفته اند.

در سیر زندگی تداوم دارند.

الگو ها و درون مایه های عمیق و فراگیر هستند.

از خاطرات، هیجانات و احساسات بدنی تشکیل می شوند.

به شدت ناکارآمد هستند.

در کودکی شکل گرفته اند و ممکن است، سال‌ ها غیر فعال باشند. تا زمانی که فرد در شرایط مشابهی قرار گیرد و باعث فعال شدن طرحواره شود.

طرحواره ها، مخصوصاً طرحواره های ناسازگار اولیه برای بقای خود می جنگند، هر چند این طرحواره باعث ناراحتی در افراد می شود، اما فرد با آن ها احساس راحتی می کند. این احساس باعث می شود تا تصور کند طرحواره اش درست است.

طرحواره ها بازنمائی دقیق از محیط پیرامون نیستند.

طرحواره ایثار

زمانی که تمرکز فرد بر ارضاء نیاز های دیگران در زندگی روزمره که باعث عدم ارضاء نیاز های خود می شود، می گوییم این فرد دچار طرحواره ایثار است. شاید در دید کلی این که بتوانیم کاری برای دیگران انجام دهیم و مشکلی را برای او حل کنیم، حس خوبی ایجاد کند، اما وقتی این کار به شکل کاملاً افراطی انجام شود، فرد مجبور می شود تا نیاز های اصلی خودش را برای رضایت دیگران کنار بگذارد.

این افراد توانایی نه گفتن به دیگران را از دست می دهند و همیشه به دنبال خدمت کردن و رفع نیاز دیگران هستند.

عدم پیگیری برای درمان طرحواره ایثار می تواند به صورت مستقیم بر زندگی، روابط و فعالیت افراد اثر گذارد و به آن ها آسیب برساند. آگاهی از ویژگی های افرادی که دچار طرحواره ایثار هستند، به کنترل طرحواره و درمان آن کمک زیادی می کند.

ویژگی افرادی که دارای طرحواره ایثار هستند:

مهمترین ویژگی های شخصیتی این افراد، فدا کردن نیاز های خود برای رفع نیاز های دیگران است. این افراد بر خلاف افرادی که دچار طرحواره اطاعت هستند، با میل خودشان این کار را انجام می دهند و اعتقاد دارند این کار درست است.

افرادی که دچار طرحواره ایثار هستند، تصور می کنند که همه افرادی که با آن ها در ارتباط هستند نیازمند کمک هستند.

این رفع نیاز ها درباره افراد نزدیک و مهم زندگی شان بسیار بیشتر رخ می دهد.

مسئولیت پذیری افراطی از ویژگی های اساسی در بین افرادی می باشد که، دچار طرحواره ایثار هستند. به همین دلیل این افراد تلاش می کنند تا هر طور شده برای رفع نیاز ها و خواسته های دیگران تلاش کنند.

از علائم روان تنی این افراد می توان به: سردرد، معده درد، دردهای روده ای، خستگی و احساس درد در بدن و…. اشاره کرد.

این افراد با وجود آن که تماماً به فکر رفع نیاز دیگران هستند، در زمان بیماری و نیاز خودشان، به کسی اجازه نمی دهند از آن ها مراقبت کند.

بیمارانی که با طرحواره ایثار گری رو به‌ رو هستند، در ظاهر از دیگران انتظار ندارند که محبت شان را جبران یا تلافی کنند. اما در عین حال اگر آن‌ ها محبت شان را بی‌ پاسخ بگذارند ناراحت می‌ شوند.

این افراد از بیان مستقیم خواسته و نیاز خود اجتناب می‌ کنند. معمولاً درباره خود یا مشکلات شان با دیگران صحبت نمی‌ کنند و بیشتر شنونده درد دل آن‌ ها هستند. همچنین از توجه کردن به خود، احساس ناخوشایندی دارند و دوست ندارند مرکز توجه باشند و دائما به مراقبت یا ساپورت اطرافیان می‌ پردازند.

افرادی که طرحواره ایثار دارند، اغلب دوستان زیادی هم دارند، چرا که همه افراد از ابراز محبت و حمایت از سوی آن ها لذت می برند، چه بسا که بعضا سوء استفاده هم می کنند.

ریشه های تحولی طرحواره ایثار چیست؟

انتظار زیاد والدین از کودکان:

والدینی که انتظارات زیادی از کودک خود دارند و از آن ها می خواهند، در هر زمینه ای کمک کننده و پاسخگوی نیاز دیگران اعم از خود والدین یا خواهر و برادرش باشند، زمینه را برای ایجاد و شکل گیری طرحواره ایثار فراهم می کنند.

جلب توجه:

زمانی که کودکان یاد می‌ گیرند از طریق برآورده کردن نیاز دیگران می‌ توانند، توجه آن‌ ها را به خود جلب کنند، به سمت شکل‌ گیری طرحواره ایثار حرکت می‌ کنند. بنابراین این کار را در بزرگسالی نیز انجام می‌ دهند و سعی دارند از طریق رفع نیازهای دیگران، توجه آن‌ ها را به خود جلب نمایند.

بی توجهی والدین به نیاز های کودک:

در سر گذشت زندگی بسیاری از افرادی که دچار طرحواره ایثار هستند، بی توجهی و اهمیت ندادن والدین به نیاز های کودک دیده می شود. در این شرایط کودک سعی می کند با جلب رضایت و در خدمت دیگران بودن، این بی اهمیتی را درباره خودشان جبران کنند.

تشویق بزرگتر ها نسبت به بی توجهی کودک به نیاز های خود:

بزرگترها و والدینی که به طور دائم کودک را به سمت بی‌توجهی نسبت به نیازهایش هدایت می‌کنند و پاسخ دادن یا اهمیت به نیازهای کودک را سبک می‌شمارند، فرزندانی را با طرحواره ایثارگری تربیت می‌کنند.

والد بودن کودک و نوجوان:

در شرایطی همچون مشکلات خانوادگی، عدم حضور یکی از والدین یا بیماری والدین، نقش والدین و کودک تغییر می کند و کودک نقش والد خود را انجام می دهد، مانند مراقبت کردن از والدین، انجام وظایف منزل و…. این مسئله باعث ایجاد طرحواره ایثار می شود.

برای درمان طرحواره ایثار از چه روش هایی می توان استفاده کرد؟

روان درمانی آنلاین یا حضوری یکی از مهمترین روش های درمان طرحواره ایثار است، که مشاوره روانشناسی با آموزش تکنیک های بالا بردن مهارت خود در ایجاد ارتباط، می تواند به شکل مؤثری در درمان پیشروی کند.

دوری از روابطی که طرحواره ایثار را تقویت می کنند.

شروع صحبت و درد و دل با افراد مطمئن

تقویت مهارت نه گفتن

طرحواره ایثار خودش را با نشانه هایی مانند: فراموش کردن و بی‌اهمیتی نسبت به خواسته و نیازهای خود و تلاش افراطی برای پاسخگویی به نیازهای دیگران نشان می‌ دهد. این مشکل با کمک گرفتن از راهنمایی‌ ها و بهره مندی از تخصص یک  روانشناس حرفه‌ ای به شکل مؤثری بهبود پیدا می یابد.

برای دسترسی سریع به روانشناس می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.