سال هاست که کتابهایی که بخش عمده‌ای از فضای پیشخوان کتاب فروشی ها را اشغال کرده‌اند، با تیترهای عجیب و گا‌ها چشمگیر مخاطب را به سوی خود می‌خوانند. کتابهایی با عناوین درشتی چون «موفقیت در دو هفته»، «رازهای پیروزی»، «زندگانی در یک کتاب» و… که این نظر را به ذهن مخاطب متبادر می‌کند که با خواندن آن کتاب ویژه، کلیه رموز زندگی و موفقیت را خواهد آموخت.
این جریان که پس از ترجمه کتابهای کسانی چون «وین دایر»، «برایان تریسی» و… آغاز شد، در حال حاضر مبدل به سیلابی مهیب شده و فضای فرهنگی کشور را در خود فرو برده است. سرآغار این موج فیلم «راز» یا «secret» بود که در سالهای ۸۵-۸۴ وارد فضای فرهنگی کشور شد. اندکی پس از دست بدست شدن دی وی دی و سی دی‌های «راز» در جامعه، این فیلم از صدا و سیما پخش شد. سپس این فیلم با زیر نویس‌ها و دوبله‌های مختلف و در بسته بندی‌های رنگارنگ در سطح کشور توزیع شد. به طوری که بسیاری از افراد تحصیل کرده بر آن شدند تا هر چه زود‌تر «راز» را به دوستان و آشنایان خود معرفی کنند و در این کار گا‌ها گوی سبقت را نیز از رقبای خود می‌ربودند.
در مقابل این موج ایجاد شده، برخی ناشران نیز از جریان ایجاد شده استقبال کردند و به سرعت ترجمه‌های پر اشکال و بعضا بی‌ارزشی از این فیلم را روانه بازار کردند. به مانند کتاب «قورباغه را قورت بده» برایان تریسی که با ترجمه‌ها و قطع‌های مختلف وارد بازار شده بود، این فیلم نیز این چنین مورد استفاده سود جویان فرهنگی کشور قرار گرفت.
در این میان نیز اگر کسانی به انتقاد از این فیلم و ایده‌های مطرح شده در آن می‌پرداخت به «نفهمی»، «بی‌سوادی» و… محکوم می‌شد و عملا صدای آن‌ها به جایی نمی‌رسید. اکنون با گذشت چندین سال از تب و تاب «راز»، فضای انتقاد از این فیلم و آموزه‌های آن به راه افتاده است. «پوریا زرین فر» در کتاب خود تحت عنوان «نقد کتاب راز»، به نقد این کتاب پرداخته است.
در مقدمه این کتاب «زرین فر» با اشاره به فضای ترجمه چنین کتابهایی عنوان می‌کند «این موضوع که چرا کتابهای درجه سه و چهار کشورهای خارجی، وقتی وارد بازار نشر ما می‌شود، با استقبال چشم‌گیری مواجه می‌گردد؟ گاهی ساعت‌ها، ذهن مرا به خود مشغول می‌کند. امّا بد‌تر از آن وقتی می‌بینم، روان‌شناسان و روان‌پزشکان مشهوری که مدارج علمی بالایی دارند، بر این غذاهای مسموم روانی، که ذهن و روان هر شخص سالمی را هم بیمار می‌سازد، مُهر سلامت و بهداشت می‌زنند، یأس و ناامیدی همه وجودم را فرامی‌گیرد».
«پوریا زرین فر» همه تقصیر‌ها را به گردن ناشران و توزیع کنندگان نمی‌اندازد و تلنگری نیز به خوانندگان این کتاب‌ها می‌زند «عجیب است که هنوز عده‌ای باور دارند با خواندن یک کتاب صد و پنجاه تا دویست صفحه‌ای، یا دیدن یک فیلم یک و نیم تا دو ساعته، که پر است از چاپلوسی، تملّق و مطالب غیر معتبر، می توانند زندگی خود را متّحول سازند و به شادی و موفقّیت دست یابند؟ و چرا مردم همچنان در پی آن هستند که با یافتن یک راه میانبر که معلوم نیست از کجا‌ها می‌گذرد، به سرعت به مقصد برسند؟»
کتاب «نقد راز» در ۱۶۸ صفحه، توسط انتشارات «نسل آفتاب» عرضه شده است. نویسنده در کتاب کم حجم خود که در ۷ فصل تنظیم شده، به راز زدایی از «راز» اقدام کرده است. کتاب یاد شده از معدود کتابهای چند ساله اخیر است که با زبانی ساده به نقد کتابهای شبه علمی چون: لطفا گوسفند نباشید!، «غورباغه‌ات را قورت بده»، «کی پنیر مرا جابجاکرد»، «مشکلات خود را شکلات کنید» و… که در بازار نشر به عنوان روان‌شناسی عرضه شده می‌پردازد. این روان‌شناس با زیرکی، بر یکی از مشهور‌ترین این کتاب‌ها دست گذاشته است. همچنین «زرّین فر» به باورهای غیر منطقی که موجب قبول سخنان غیر واقعی می‌شود اشاره کرده و روش‌های اندیشدن صحیح را بازگو نموده است.
* این متن پیش از این در سایت فردا نیوز منتشر شده است.
دیدگاه کاربران