اثر دانینگ-کروگر Dunning–Kruger effect نوعی سوگیری شناختی است که در افرادی با دانش، تجربه و یا تخصص محدود نسبت به موضوعی خاص یا چند موضوع شکل گرفته، به طوری که این دسته از افراد از توهم دانایی و برتری فکری رنج می‌برند و به اشتباه، توانایی یا دانش‌شان را در موضوعات مختلف بسیار بیش از اندازهٔ واقعی ارزیابی می‌کنند. این تعصب رفتاری به ناتوانی فراشناختی افراد غیرمتخصص در شناسایی ناتوانی‌هاشان نسبت داده می‌شود.
در سال ۱۹۹۹ تحقیقی در دانشگاه کرنل توسط دیوید دانینگ (David Dunning) و جاستین کروگر (Justin Kruger) انجام شد.
مطالعات این دو محقق شامل افراد زیادی به لحاظ توانایی استدلال منطقی، دستور زبان انگلیسی و حس شوخ طبعی می‌شد.
آن‌ها در نهایت به این نتیجه رسیدند، افرادی که خود را بهتر از میانگین ارزیابی می‌کنند، نتایجی کمت از میانگین کسب می‌کنند. مثلاً فردی که توانایی خود را ۶۲ درصد در نظر گرفته بود، ۱۲ درصد توانایی داشت. نتیجه تحقیق نشان داد که افراد با مشکل عدم توانایی درک میزان توانایی و عملکرد فکری درگیر هستند.
دانینگ وکروگر نتیجه این تحقیق را به این شکل جمع‌بندی کردند
افرادی که دانشی کمتر از میزان میانگین ددارند به صورت همزمان با دو مشکل مواجه هستند:
نتیجه‌گیری اشتباه دارند و بر اساس همان نتیجه‌گیری‌های اشتباه مرتکب خطا‌های مکرر می‌شوند. از سویی دیگر به دلیل همین مشکل، عدم توانایی خود را درک نمی‌کنند و متوجه مشکلشان نمی‌شوند.
نمودار دانینگ کروگر
فرض کنید شما تازه آموزش رانندگی را شروع کنید و بعد از گذشت مدتی کوتاه به این باور می‌رسید که تسلط کامل برای شرکت در آزمون و دریافت گواهینامه را دارید. در این حالت شما در قله حماقت نمودار قرار گرفته‌اید.
مدتی که می‌گذرد متوجه می‌شوید که هنوز مهارت‌های لازم را ندارد و از پیشرفت نا‌امید می‌شوید، در این حالت در قعر ناامیدی نمودار قرار گرفته‌اید.
اگر زمانی که در قعر ناامیدی قرار دارید اگر منصرف نشوید و ادامه بدهید، به مرور زمان با کسب دانش و مهارت بیشتر و پشتکار می‌توانید به فردی حرفه‌ای تبدیل شوید.
چرا اثر دانینگ کروگر اتفاق می‌افتد
ناتوانی در تشخیص فقدان مهارت و اشتباهات
دانینگ پیشنهاد می‌کند که کمبود مهارت و تخصص مشکلی دوجانبه ایجاد می‌کند. اولاً، این کمبود‌ها باعث می‌شود افراد در حوزه‌ای که در آن ناتوان هستند، عملکرد ضعیفی داشته باشند. ثانیاً دانش نادرست و ناقص آن‌ها باعث می‌شود نتوانند اشتباهات خود را تشخیص دهند.
فقدان فراشناخت
اثر دانینگ کروگر نیز با مشکلات فراشناخت مرتبط است. فراشناخت به توانایی عقب نشینی و نگاه کردن به رفتار و توانایی‌های خود از بیرون اشاره دارد.
مردم اغلب فقط می‌توانند خود را از دیدگاه محدود و بسیار ذهنی خود ارزیابی کنند. از این منظر محدود، آن‌ها بسیار ماهر، آگاه و برتر از دیگران به نظر می‌رسند. به همین دلیل، مردم گاهی اوقات برای داشتن دید واقعی‌تری نسبت به توانایی‌های خود تلاش می‌کنند.
دانش اندک می‌تواند منجر به اعتماد به نفس بیش از حد شود
یکی دیگر از عوامل مؤثر این است که گاهی اوقات کمی دانش در مورد یک موضوع می‌تواند باعث شود افراد به اشتباه فکر کنند که همه چیز‌هایی را که باید در مورد آن بدانند می‌دانند. به قول قدیمی‌ها، کمی دانش می‌تواند چیز خطرناکی باشد.
یک فرد ممکن است کوچکترین آگاهی را در مورد یک موضوع داشته باشد، اما به لطف اثر دانینگ-کروگر، معتقد است که متخصص است.
آیا من تحت تأثیر اثر دانینگ کروگر هستم؟
اگر می‌خواهید بدانید که تحت تأثیر اثر دانینگ کروگر هستید یا نه، این سؤال را از خودتان بپرسید:
تا به حال نصیحت یکسانی را از افراد مختلف شنیده‌اید که آن‌ها را ندیده یا دست کم گرفته باشید؟
اگر جوابتان مثبت است یعنی احتمالاً تحت تأثیر اثر دانینگ کروگر قرار دارید.
بخش‌هایی از زندگیتان که در آن حوزه‌ها اعتماد به نفس کامل دارید را بررسی کنید.
به این موضوع توجه کنید که احتمالاً همیشه حق با شما نیست و باید دانش و تخصص بیشتری بدست‌آورید.
راهبرد‌هایی برای غلبه بر اثر دانینگ – کروگر
به یادگیری و تمرین ادامه دهیم
به‌جای اینکه فرض کنیم همه چیز‌هایی که باید در مورد یک موضوع بدانیم را می‌دانیم، به کندوکاو عمیق‌تر ادامه دهیم. هنگامی که دانش بیشتری در مورد یک موضوع به دست بیاوریم، احتمالاً متوجه خواهیم شد که هنوز چقدر موضوعات جدید برای یادگیری وجود دارد و چقدر سؤال وجود دارد که پاسخ‌شان را نمی‌دانیم. تمرین و یادگیری بیشتر می‌تواند با تمایل ما به تصور اینکه یک متخصص هستیم مبارزه کند.
آنچه را که می‌دانیم زیر سؤال ببریم
حتی اگر بیشتر یاد بگیریم و از دیگران بازخورد دریافت کنیم باز هم گاهی مغز ما تمایل دارد فقط روی اطلاعات یا‌ایده‌هایی تمرکز کند که توسط باور‌ها یا نظرات موجود قبلی پشتیبانی می‌شود؛ یعنی فقط به اطلاعاتی توجه می‌کنیم که از‌ایده‌های ما حمایت می‌کند و هر چیزی را که مخالف آن‌ها است نادیده می‌گیریم.
این مسأله نوع دیگری از سوگیری روان‌شناختی است که به‌عنوان سوگیری تأیید شناخته می‌شود. برای به حداقل رساندن این تمایل، باید به چالش کشیدن باور‌ها و انتظارات خود ادامه دهیم. همیشه به دنبال اطلاعاتی باشیم که‌ایده‌های ما را به چالش می‌کشد.
نظر دیگران را در مورد توانایی‌های خود بپرسیم
یکی دیگر از راهبرد‌های مؤثر، درخواست انتقاد سازنده از دیگران است. البته گاهی شنیدن انتقاد از دیگران ممکن است دشوار باشد؛ اما چنین بازخوردی می‌تواند بینش ارزشمندی در مورد اینکه دیگران چگونه توانایی‌های ما را درک می‌کنند ارائه دهد.
برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.
دیدگاه کاربران