اختلال شخصیت اجتنابی یکی از انواع اختلالات شخصیت است. افراد با ویژگی های منحصر به فرد شخصیتی زندگی می کنند، که همین ویژگی ها باعث می شود تا آنها از یکدیگر متفاوت باشند. در برخی از مواقع این ویژگی های شخصیتی می توانند نظم زندگی فرد را بر هم بریزند و باعث شوند تا مشکلات مختلفی برای فرد ایجاد شود.
بهترین و کامل ترین تعریف برای اختلال شخصیت اجتنابی دوری گزینی و پرهیز اجتماعی است. افرادی که دچار این نوع اختلال هستند دائما احساس بی کفایتی و بی لیاقتی می کنند. این افراد از روابط اجتماعی و نزدیک شدن به دیگران گریزان هستند. فردی که دارنده اختلال شخصیت اجتنابی شناخته می شود، خودشان را افرادی بی عرضه، دوست نداشتنی و فاقد جذابیت شخصیتی می دانند و نسبت به ارزیابی های منفی درباره خود به شدت حساسیت نشان می دهند.
علائم اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟
احساس حقارت:
بزرگترین و واضح ترین نشانه اختلال شخصیت اجتنابی احساس حقارت و خود کم بینی است. این افراد همیشه خود را بسیار پایین تر از دیگران می بینند و احساس مثبتی نسبت به خود ندارند. افرادی که مبتلا به این اختلال هستند معتقدند که کفایت و لیاقت لازم را برای داشتن موقعیت و وسایل یا انجام کار های مختلف ندارند.
ترس از رها شدن:
یکی دیگر از علائم وجود این اختلال شخصیت ترس از طرد و رها شدن است. این افراد معمولا به دلیل ترس شدید از رها شدن از سوی دیگران، از ارتباط با دیگران اجتناب می کنند. همین مسئله باعث می شود تا افرادی که دچار اختلال شخصیت اجتنابی هستند روابط صمیمانه ای با دیگران بر قرار نکنند و روابط آنها بسیار محدود است.
حساسیت به انتقاد:
افرادی که به عنوان شخصیت اجتنابی و دوری گزین شناخته می شوند حساسیت بسیار زیادی نسبت به نقد شدن و بازخورد های منفی دارند. این افراد به هیچ عنوان انتقاد ها و نظرات منفی را نمی پذیرند و نسبت به آن واکنش شدید نشان می دهند. زیرا همیشه این پیش فرض را دارند که دیگران قصد تحقیر آن ها را دارند.
ترس و خجالت از صحبت کردن در جمع:
این افراد معمولا از حرف زدن در همه جمع ها می‌ترسند و به صورت مداوم نگران تپق زدن، دست‌پاچه شدن و یا مسخره شدن توسط دیگران در جمع هستند. از دیگر ویژگی های اختلال شخصیت اجتنابی باید به ترس زیاد یا خجالت شدید برای صحبت در جمع نیز اشاره کرد که ویژگی اساسی است.
تمایل به مشاغل فردی:
افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی به دلیل ترس از مسخره شدن و تحقیر از سوی دیگران و همچنین اعتماد به نفس و عزت نفس پایین، اغلب مشاغلی را انتخاب می کنند که به تنهایی و به صورت فردی انجام می شوند. به دلیل شخصیت دوری گزین و پرهیز اجتماعی این افراد، آن ها را کمتر در مشاغل جمعی و ارتباطی می بینیم.
علل اختلال شخصیت اجتنابی
ژنتیک
ژنتیک همواره دلیل مهمی برای بروز انواع اختلالات است. عامل ژنتیک از عوامل ابتلا به این اختلال شخصیت نیز است.
محیط زندگی
محیط زندگی در بروز اختلالات شخصیت بسیار با اهمیت است. بسته به این که فرد در چه محیطی رشد می کند شخصیت او شکل می گیرد. اختلال شخصیت اجتنابی تا حد بسیار زیادی متاثر از محیط زندگی فرد است.
والدین سخت گیر
والدینی که معیار های سرسختانه و استاندارد های تربیتی دشواری دارند فرزندانی با این اختلال شخصیت تربیت می کنند. شیوه تربیتی والدین تاثیر بسیار زیادی در شکل گیری شخصیت فرد دارد و وجود والدینی با این ویژگی ها فرد را بدون اعتماد به نفس و همراه با فشار های روانی بسیار شدید بار می آورد.
والدین پرخاشگر
والدینی که نسبت به یکدیگر و فرزند خود رفتار های پرخاشگرانه از خود بروز می دهند و دائما رفتار های توهین آمیز و تحقیر کننده دارند، زمینه ایجاد این اختلال شخصیت را در کودکان خود ایجاد می کنند. وقتی تمرکز پدر و مادر همیشه روی نقاط منفی و نقاط ضعف فرزندانشان باشد، آن ها را به افرادی تبدیل می کند که برای دوری از تحقیر شدن از سوی دیگران، به اجتناب و پرهیز اجتماعی روی می آورند.
تفاوت اختلال شخصیت اجتنابی و اختلال شخصیت اسکیزویید
فردی که مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزویید تشخیص داده می شود، هیچ تمایلی به برقراری رابطه با دیگران ندارد و در واقع اینگونه روابط را بی معنی و بی ارزش می داند. اما فردی که دچار اختلال شخصیت اجتنابی است تمایل زیادی به ارتباط با دیگران دارد و در عین حال به دلیل ترس زیاد و اضطراب از ارتباط با افراد دوری می کند. بسیاری از افراد به دلیل این که در اختلال شخصیت اجتنابی و همچنین اختلال شخصیت اسکیزویید فرد از برقراری ارتباط با دیگران اجتناب می کند، به اشتباه این دو اختلال شخصیت را یکسان می دانند. در حالی که یک تفاوت اساسی میان این دو اختلال وجود دارد که به طور کامل آن ها را از هم متمایز می کند.
تفاوت اختلال شخصیت اجتنابی و اختلال شخصیت وابسته
همانطور که در قسمت قبل اشاره کردیم، فردی که دچار این اختلال شخصیت است به دلیل ترس از تحقیر یا تمسخر و به خاطر عدم اعتماد به نفس به پرهیز اجتماعی روی می آورد. اما کسی که اختلال شخصیت وابسته دارد، به دلیل وابستگی به یک فرد از دیگران دوری می کند. گاهی علائم و نشانه های اختلالات شخصیت شبیه به یکدیگر هستند و برخی از آن ها با هم مشترک هستند. به همین دلیل ممکن است افراد نشانه ها را با هم اشتباه بگیرند. اختلال شخصیت اجتنابی و وابسته هر دو در دوری گزینی از دیگران مشترک هستند. اما به طور مشخص انگیزه های دوری گزینی در این دو اختلال با هم تفاوت دارند.
درمان های روانشناختی دقیقا به اندازه دیگر درمان ها اهمیت دارد و شاید بتوان گفت که از حساسیت بیشتری هم نسبت به دیگر درمان ها برخوردار است. به همین دلیل یکی از نکات مهم درباره درمان اختلال شخصیت اجتنابی یافتن کلینیک روانشناسی معتبر و درمانگر معتمد و متخصص است.
برای این کار بهتر است از طریق جست‌وجوی اینترنتی و یا پرسش از افراد با تجربه در زمینه روانشناسی، به انتخاب کلینیک و مراکز روانشناسی اقدام کنید.
برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.
دیدگاه کاربران