اختلال پیکا چیست؟

اختلال هرزه خواری یا اختلال پیکا (Pica) یک نوع اختلال خوردن است که فرد را به مصرف موادی مانند خاک یا رنگ و چیزهای آلوده که ارزش غذایی ندارند، وادار می‌سازد. این اختلال معمولاً در دوران کودکی شروع می‌شود و به ندرت بیش از چند ماه ادامه پیدا می‌کند و احتمال کنترل و مدیریت آن در کودکانی که به طور وسیع در مقابل مواد غیر خوراکی ناتوان هستند، سخت‌تر می‌شود.

در موارد نادر، زنان باردار هوس اقلام عجیب و غریب و غیرخوراکی می‌کنند. برای این زنان، پیکا اغلب شامل خوردن خاک است و ممکن است به کمبود آهن و روی مرتبط باشد

واژهٔ پیکا از یک کلمه لاتین گرفته شده که به معنای نوعی کلاغ است کلاغ magpie. این کلاغ به داشتن اشتهای زیاد و هر چیز خواری معروف است.

اختلال هرزه خواری یا پیکا بیشتر در بین افراد مبتلا به انواع ناتوانی‌های تحولی مانند اوتیسم، کم‌توانی‌های ذهنی، و کودکان بین ۲ تا ۳ مشاهده می‌شود. همچنین در کودکانی که دچار آسیب مغزی شده‌اند نیز به وجود آید.

پیکا یکی از انواع اختلال‌های خوردن است که ممکن است باعث ایجاد مشکلاتی در سلامتی مانند مسمومیت با سرب (lead poisoning)، نارسایی کمبود آهن (iron-deficiency anemia) شود.

ملاک‌های تشخیصی اختلال پیکا در DSM-5

خوردن مداوم مواد غیر مغذی، غیر غذایی در طول دوره حداقل ۱ ماه.

خوردن مواد غیر مغذی، غیر غذایی با سطح رشد فرد نامناسب است.

این رفتار خوردن بخشی از شیوه هنجاری که از لحاظ فرهنگی یا اجتماعی تأیید شده باشد نیست.

اگر رفتار خوردن در زمینه اختلال روانشناختی دیگر (مثل ناتوانی عقلانی {اختلال عقلانی رشدی}، اختلال طیف اوتیسم، اسکیزوفرنی) یا بیماری جسمی (از جمله حاملگی) روی دهد، به قدر کافی شدید هست که توجه بالینی اضافی را موجه سازد.

دلایل ایجاد اختلال پیکا یا هرزه خواری چیست؟

یک نظریه در این باره است که در بعضی از فرهنگها، خوردن خاک رس یا خاک، به کاهش تهوع (و در نتیجه بیماری صبحگاهی)، کنترل اسهال، افزایش بزاق، حذف سموم و تغییر بویایی یا درک طعم کمک می‌کند. بعضی از مردم ادعا می‌کنند که از طعم و بافت خاک و یا خاک رس یا سایر اقلام غیر غذایی لذت ببرند و بخشی از یک عادت روزانه را بخورند. پیکا همچنین ممکن است پاسخ رفتاری به استرس باشد.

رژیم:

برخی از افرادی که رژیم می‌گیرند ممکن است بخواهند که گرسنگی خود را با خوردن مواد غیر خوراکی کاهش دهند.

تغذیهٔ بد به ویژه در کشورهای در حال توسعه باعث می‌شود که افراد مبتلا به پیکا بیشتر خاک و گچ بخورند.

عوامل فرهنگی:

در بعضی خانواده‌ها، مذاهب و گروه‌ها خوردن مواد غیر خوراکی جزء رفتارهایی است که کودک باید یاد بگیرد.

غفلت از سوی والدین، کمبود نظارت یا محرومیت هیجانی: این مورد بیشتر در کودکانی مشاهده می‌شود که در فقر زندگی می‌کنند.

مشکلات تحولی:

مانند کم توانی ذهنی، اوتیسم یا دیگر ناتوانی‌های ذهنی یا نابنهجاری‌های مغزی.

مشکلات سلامت روان: مانند اختلال وسواس فکری ـ عملی و اسکیزوفرنی.

بارداری:

به نظر می‌رسد که پیکا بیشتر در زنان بارداری مشاهده می‌شود که قبلاً در طول دوران کودکی یا قبل از بارداری‌شان چنین رفتاری را نشان داده‌اند یا اینکه در خانوادهٔ آنها سابقهٔ پیکا وجود داشته است.

عوارض اختلال هرزه خواری در افراد

مسمومیت، مانند مسمومیت با سرب

عفونت‌های انگلی

انسداد روده

خفگی

نشانه‌های اختلال پیکا

۱. خوردن مواد غیر خوراکی علیرغم تلاش برای محدود کردن که حداقل به مدت یک ماه یا بیشتر طول بکشد.

۲. خوردن مواد غیر خوراکی با توجه به سن و مرحله رشد کودک غیرعادی و نامناسب با سطح رشد اوست.

۳. این رفتار بخشی از فرهنگ، قومیت یا مذهب فرد نیست.

اختلال پیکا را در کودکان چطور کنترل کنیم؟

استراتژی‌های رفتار درمانی به عنوان یکی از موثرترین راه‌های درمان این اختلال، توسط کتاب راهنمای روانشناسی بالینی معرفی شده‌اند. توصیه می‌شود به کودک آموزش داده شود تا بداند کدام خوراکی‌ها خوردنی هستند و کدام را نمی‌توان استفاده کرد. همچنین در صورت داشتن عادت‌های غذایی مخرب، می‌توان کودک را با تشویق و جایزه قانع کرد تا آن مواد را مصرف نکند. این راه‌ها پیش از آسیب دیدن فرزند بر اثر این اختلال قابل استفاده هستند. اگر هرزه خواری باعث آسیب به کودک شما شده باشد پزشک ابتلا آسیب وارده را برطرف می‌کند و سپس با بررسی علت هرزه خواری درمان لازم را پیشنهاد می‌دهد. درمان می‌تواند شامل خوردن مواد غذایی خاص و یا مکمل‌ها و ویتامین‌ها باشد. همچنین آموزش والدین و فرزند توسط روان درمانگر توصیه می‌شود.

درمان اختلال هرزه خواری

درمان اولیه شامل آزمایش کمبود مواد معدنی یا مواد مغذی و اصلاح آن است. در بسیاری از موارد، رفتارهای خوردن ناپدید می‌شوند زیرا کمبودها اصلاح می‌شوند. اگر رفتارها ناشی از سوء تغذیه نیستند یا پس از درمان تغذیه متوقف نشوند، انواع مداخلات رفتاری در دسترس هستند. دانشمندان  چندین مداخلات مؤثر مختلف را ایجاد کرده‌اند، از جمله هدایت توجه افراد از شی مورد نظر و پاداش دادن به آنها برای از بین بردن یا رها کردن مواد غیر غذایی.

پزشک ممکن است نقش مهمی در کمک به مدیریت و پیشگیری از رفتارهای مرتبط با پیکا یا اختلال هرزه خواری داشته باشد. او به شما آموزش خواهد که به کودک درباره مواد خوردنی وغیرخوردنی آموزش بدهید. برخی از کودکان ممکن است نیاز به درمان‌های رفتاری، روانشناختی و خانوادگی داشته باشد. بنابراین ممکن است نیاز به کمک گرفتن از روانشناس داشته باشید.

یکی از مطالعات منتشر شده در Journal of Applied Behavior Analysis نشان داده است که برخی از کودکان با مکمل‌های مولتی ویتامین درمان شده‌اند. اگر مشکلی مانند ناتوانی ذهنی یا سلامت روان وجود داشته باشد باید آنها نیز تحت درمان قرار بگیرند.

چشم انداز افراد مبتلا به پیکا

در کودکان و زنان باردار، پیکا اغلب در طی چند ماه بدون درمان از بین می‌رود. اگر کمبود تغذیه‌ای باعث ایجاد پیکا شده است، درمان و رفع مشکلات تغذیه‌ای باید علائم هرزه خواری را کاهش دهد.

پیکا همیشه از بین نمی‌رود. خصوصاً در افرادی که دارای معلولیت ذهنی هستند می‌تواند سال‌ها ادامه داشته باشد. روانشناس به شما کمک می‌کند، که برای کمک به مدیریت بیماری چه کاری می‌توانید انجام دهید.