نوجوانان همزمان با رسیدن به دوران بلوغ و بالغ شدن مغزشان، ممکن است نوعی تغییر در دیدگاه خود را تجربه کنند که به آن خود محوری در نوجوانان گفته می شود. در این وضعیت، آنها دوست دارند بیشتر بر روی خودشان تمرکز کنند، گاهی اوقات این خودمحوری در نوجوانان حتی ممکن است به ضرر دیگران و اطرافیان تمام شود.
در حالی که این وضعیت می تواند برای والدین کاملا چالش برانگیز باشد، اما خودمحوری یک تجربه رایج در میان نوجوانان است. این در حالی است که یادگیری و کسب اطلاعات بیشتر در مورد خود محوری نوجوانان و نحوه مدیریت آن برای والدین می تواند تاثیر بسیار زیادی در رفتار آنها با نوجوان و درک دوره نوجوانی داشته باشد.
خودمحوری یا خود میان بینی در نظریه رشد شناختی ژان پیاژه:
از دیدگاه ژان پیاژه خود میان بینی (خودمحوری) حالت روانی بهنجاری است که در آن نبود تمایز میان واقعیت شخصی (واقعیت از دیدگاه و در ذهن شخص) و واقعیت عینی قابل مشاهده می‌باشد.به بیان دیگر خودمیان بینی به مفهوم ناتوانی در درک نظرهای دیگران و نبود احساس نیاز به جستجوی دیدگاه‌ها و واقعیت‌های موجود موافق و مخالف برای تأیید نظر خود است. در نظام پیاژه هر دوره با خود میان بین ویژه خود شروع شده و با تمرکززدایی پایان می‌یابد. در مرحله عملیات عینی نیز کودک خود میان بین (به ویژه در مرحله پیش عملیاتی) خود را در مرکز جهان می‌بیند.این ویژگی که در ۲ سالگی (آغاز مرحله پیش عملیاتی) در اوج خود می‌باشد در شرایط طبیعی و بهنجار در حدود ۱۱ سالگی (پایان مرحله عملیات عینی) به پایین‌ترین سطح می‌رسد و البته جای خود را به شکلی دیگر که ویژه دوره عملیات صوری است می‌دهد.
خود محوری در رشد شناختی نوجوانان:
به گفته دوروزن رول، ۱۹۷۸؛ هادسن و گری، ۱۹۸۶، تفکر عملیات صوری سبب پدیداری نوع جدیدی از خودمحوری می‌شود. ظرفیت اندیشیدن به افکار خود سبب می‌شود که آگاهی نوجوانان از خود بیشتر شود و در نتیجه آنها خودمحور، خودآگاه و درون نگر می‌شوند. نوجوانان چنان به خود مشغول مشغول می‌شوند که تصور می‌کنند دیگران نیز به اندازه آنها درباره ظاهر و رفتارشان وسواس دارند. از دیدگاه الکایند، ۱۹۶۷، همین باور مشغولیت ذهنی دیگران با ظاهر و رفتار نوجوان است که خودمحوری او را تشکیل می‌دهد. نوجوانان در بخش اعظم اوقات تصور می‌کنند که روی صحنه هستند، در نتیجه بیشتر انرژی آنان صرف واکنش به شنوده‌ای تصویری می‌شود. به همین دلیل است که نوجوانان به شدت خودآگاه می‌شوند.
فرزندپروری و خود محوری در نوجوانان
خود محوری نوجوان می تواند مرحله سختی برای والدین باشد. در حالی که یک مرحله از رشد نوجوانان است که اغلب با مشاجره بی وقفه، رفتار مطالبه گرانه و حق طلبانه و طغیان های عاطفی مکرر مشخص می شود. برخی از والدین احساس می‌کنند که فرزندانشان به انسان‌های کاملاً متفاوتی تبدیل شده‌اند و از افزایش پرخاشگری، استدلال‌گری و لجبازی به عنوان رایج‌ترین تغییرات رفتاری یاد می‌کنند.
در صورت بروز رفتار های خودمحوری در نوجوانان ممکن است احساس خستگی و تنهایی کنید. اگر چنین احساسی دارید، نگران نباشید. مطمئنا شما تنها نیستید! بسیاری از والدین در این مرحله تا حدودی احساس خستگی می کنند. حتی ممکن است فکر کنید که رابطه شما با نوجوانان برای همیشه ضعیف خواهد بود. اما باید قبول کنید که این مرحله رشد در واقع مرحله مهمی در رشد کودک است. حتی در برخی شرایط به آنها کمک می کند تا به مراحل پیشرفته تر برسند.
خودپسندی در مقابل خود محوری نوجوانان
در حالی که این دو اصطلاح شبیه به هم به نظر می رسند و شباهت هایی با هم دارند، اما یکسان نیستند. فردی که خود پسند است، بیشتر به خودش فکر می کند، اما ممکن است به دیگران نیز اهمیت دهد، در حالی که شخصی که خود محور است، اغلب به ضرر و آسیب به دیگران تمرکز می کند.
اصطلاح خودمحوری نوجوانان توسط روانشناس کودک به نام دکتر دیوید الکایند ابداع شد. دکتر الکایند نوجوانان ۱۱ تا ۱۸ ساله را مورد مطالعه قرار داد و بر نحوه درک آنها از جهان در مقایسه با همتایان بزرگسال خود تمرکز کرد. دکتر الکیند کشف کرد که نوجوانان تا حد زیادی نمی توانند بین ادراکات خود و دیگران تمایز قائل شوند. نوجوانان به طور مداوم بر این باور بودند که دیدگاه آنها تنها دیدگاه ممکن و درست است و سایر ایده ها نادرستند و یا وجود ندارند.
چگونه خودمحوری نوجوانان را به شیوه ای مثبت مدیریت کنیم؟
برقراری ارتباط با فرزندان
در حالی که برقراری ارتباط با فرزندان در نوجوانی تا حدودی ممکن است دشوار باشد، اما از هر فرصتی برای یافتن راه‌هایی برای ایجاد پیوند استفاده کنید. اگر کودک شما عاشق کنسرت است، او را به یک کنسرت ببرید. اگر نوجوان شما واقعاً از اعماق اقیانوس شگفت زده شده است، با هم از یک موزه یا آکواریوم محلی دیدن کنید. پیدا کردن هر راه کوچکی برای ارتباط با فرزندانتان می تواند به شما در مدیریت خودمحوری کودکان به شما کمک کند.
خود محوری نوجوانان، موقتی است.
برای مدیریت بهتر وضعیت خودمحوری در نوجوانان باید این موضوع را در نظر داشته باشید که این شرایط کاملا موقتی است. اگر چه ممکن است به نظر برسد دوره زمانی که کودک شما در این مرحله از رشد درگیر می شود طولانی است. اما به یاد داشته باشید که این دوره نوجوانی نیز مانند هر دوره رشدی قبل از آن می گذرد. فرزند شما بسیار قوی‌تر و سالم‌تر ظاهر می‌شود، به شرطی که هر دوی شما به خوبی بتوانید شرایط را کنترل کنید.
به دوران کودکی خود فکر کنید.
شما ممکن است نتوانید تمام عوامل استرس‌زای فرزندان خودتان را شناسایی کنید، اما استرس در آنها می تواند علل مختلفی داشته باشد. بهتر است در این شرایط به دوران کودکی خود و شرایطی که داشته اید فکر کنید. شاید یادآوری دوران کودکی تان به شما کمک کند تا بیشتر با کودک خود همدلی کنید.
ایده های جدید را معرفی کنید.
وقتی کودکان در معرض ایده‌ها و جهان‌بینی‌های فراوانی قرار می‌گیرند، می‌توانند افق دید خود را گسترش دهند، بنابراین انواع موسیقی، ایده‌های فرهنگی و تجربیات جدید را به آنها معرفی کنید. اگرچه این مراحل فوراً حضور خود محوری را از بین نمی‌برند، اما می‌توانند به نوجوانان کمک کنند تا بفهمند که در دنیا تنها نیستند و بهتر با دیگران ارتباط برقرار کنند.
فرزندان نیازمند محبت و حمایت بی قید و شرط والدین خود هستند. اگرچه ممکن است با رفتار و حرف های نوجوان خودتان زیاد موافق نباشید، اما آنها به عشق و حمایت مداوم شما نیاز دارند. پس بهتر است با آنها به مهربانی رفتار کرده و از آنها حمایت کنید.
از طرفی هم صحبت با روانشناس و سایر والدینی که این مشکل را با نوجوان خود دارند تا حدودی می تواند مفید باشد. لااقل به شما کمک می کند که کمتر احساس تنهایی کنید.
برای دسترسی سریع به مشاوره روانشناسی می توانید برای رزرو وقت مشاوره با شماره های مرکز مشاوره زرین فر تماس حاصل نمایید.
دیدگاه کاربران