تعریف
اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلالی است که فرد بعد از مواجهه با رویداد مصیبت بارِ منجر به مرگ، آسیب جسمی و تهدید کنندة حیات به آن مبتلا می شود. این اختلال در بین نظامیان، امدادگران، بازماندگان حوادث تروریستی، افرادی که در معرض خشونت و تجاوز جنسی قرار گرفته اند، شیوع بیشتری دارد. در درجه دوم اعضای خانواده قربانیان سوانح دلخراش نیز می توانند دچار چنین اختلالی شوند.
شیوع اختلال:
بالغ بر هشت میلیون آمریکایی مبتلا به PTSD می باشند، زنان بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال هستند. شیوع اختلال در بین خانواده ها به دنبال ابتلای زنان عضو خانواده متداول تر است. PTSD اغلب با افسردگی، اختلال سوء مصرف مواد و اختلالات اضطرابی همراه است. اگر علائم بیماری به درستی تشخیص داده شود میزان موفقیت درمان به مراتب افزایش می یابد.
زمانی که علائم بیماری بلافاصله بعد از مواجهه با سانحه مشاهده می شود و پیش از آنکه به مدت یک ماه تداوم داشته باشد، فرد دچار اختلال استرس حاد است و پس از به طول انجامیدن به مدت یک ماه و بیشتر می توان تشخیص PTSD را داد. اما اگر علائم حدود 6 ماه بعد از سانحه پدیدار شوند فرد دچار نوع تاخیری PTSD است.
در بسیاری از مبتلایان امکان تجربه دوباره حادثه اتفاق افتاده وجود آورد؛ مشاهده وقایع مشابه، سالگرد روز سانحه یا هر عاملی که افکار را به سوی حادثه مربوطه سوق دهد، می تواند خاطره بد را دوباره احیا کند. در افراد مبتلا به PTSD خاطرات مشوش کننده، مرور خاطرات تلخ گذشته، نداشتن هیجان در زندگی، اختلالات خواب، اضطراب، احساس گناه، اندوه، تحریک پذیری، عصبانیت بیش از حد و تجربه جدایی نمود بیشتری دارند. اکثر افراد سعی دارند از قرار گیری در موقعیت هایی که باعث یادآوری خاطره واقعه می شود، دوری گزینند.
علائم PTSD و اختلال استرس پس از سانحه:
- دیدن خواب و رویا های بد و آشفته یا بروز مداوم خاطرات آسیب رسان مرتبط با حادثه
- احساس ترس مبنی به احتمال تکرار حادثه
- واکنش های آنی به اتفاقات پیرامون و یا از دست دادن آگاهی و گوش به زنگی نسبت به محیط
- داشتن احساسات و هیجانات شدید با یادآوری حادثه
- داشتن علائم فیزیکی نظیر تپش قلب یا کاهش ضربان قلب، تعریق، مشکل تنفس، احساس ضعف و غش، احساس عدم تعادل با یادآوری واقعه
راهکار های اجتناب از یادآوری سانحه
- امتناع از صحبت کردن، ابراز احساسات و تفکر در مورد واقعه
- اجتناب از برخورد با افراد و یا قرارگیری در مکان های مرتبط با حادثه
علائم مربوط به تغییرات خلقی در PTSD
- اشکال در به خاطر آوردن بخش های مهمی از سانحه
- احساس بی حالی و اجتناب از محیط پیرامون
- تمایل به انزوا طلبی و عدم علاقه به شرکت در فعالیت های اجتماعی
- عدم تجربه احساسات خوب و مثبت
علائم برانگیختگی و واکنش پذیری
- مشکلات خواب مانند مشکل در خوابیدن یا احساس خواب آلودگی دائم
- تحریک پذیری و برانگیخته شدن آنی
- مشکل در تمرکز
- حالت بهت زدگی
- تحرک پذیری ( گوش به زنگ بودن)
- علائم از دست دادن فردیت و انکار مشاهده صحنه دلخراش. در این حالت فرد حس می کند ناظر واقعه بوده و افکار و عواطف کسانی که درگیر ماجرا بودند را ترسیم می کند.
- افکار غیر واقع یا احساس احاطه شدن توسط افراد تروریسیم به صورت غیر واقعی
علل بروز PTSD
علت بروز PTSD ناشناخته است، با وجود این عوامل روانشناختی، ژنتیکی، فیزیکی و اجتماعی می تواند در بروز آن دخیل باشد. به دنبال PTSD پاسخ فرد به محرک های استرس زا تغییر می کند. این اختلال بر اثر به هم خوردن تعادل هورمون ها و مواد شیمیایی است که در صورت وقوع استرس اطلاعات را بین نرونهای عصبی تبادل می کند. امکان دارد اختلال استرس پس از سانحه، ماه ها یا سال ها بعد از مواجهه با سانحه بروز کند؛ افرادی که در کودکی مورد سوء استفاده جنسی قرار گرفته باشند و یا هرگونه تجربه دلخراشی را در کودکی تجربه کرده باشند، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند. داشتن اختلالات خلقی نظیر برون دهی رفتار و دیگر عوامل اضطرابی، نیز می تواند در بروز این اختلال موثر باشند.
عوامل محیطی نظیر اختلالات عملکردی خانواده، نازسازگاری های دوران کودکی، مشکلات فرهنگی و داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری های روانی نیز در بروز PTSD تاثیر دارند. شدت تروما و عمق فاجعه مانند ناظر رفتارهای خشونت آمیز بودن، درمعرض آسیب های شدید قرارگرفتن، ارتکاب به جنایت، ناآگاهی نسبت به سازوکارهای مقابله ای در مواقع بروز حادثه, عدم حمایت های اجتماعی، بی ثباتی خانواده و استرس های مالی نیز در بروز اختلال تاثیر مستقیمی دارند و می توانند بر شدت اختلال بیافزایند.
عامل کاهش خطر ابتلا
فاکتور دیگری مانند فاکتورتاب آوری، می تواند در کاهش بروز خطر ابتلا به این اختلال موثر باشد. برخی از عوامل تاب آوری قبل از بروز تروما نقش مهمی داشته و برخی نیز در طی بروز واقعه و یا بعد از آن تاثیر مهمی در کاهش اثرات فاجعه دارند. گفتگو و مطرح کردن واقعه با متخصصان سلامت روان، دوستان صمیمی و خانواده، عضو شدن در گروه های پشتیبان بعد از بروز سانحه، داشتن احساس خوب و مثبت نسبت به واکنش خود نسبت به حادثه مذکور، به کارگیری استراتژیهای مقابله ای و واکنش مناسب در برابر احساس ترس، در کاهش بروز اختلال نقش موثری دارند.
در صورتیکه شاهد صحنه دلخراش بوده اید و یا از اختلال استرس پس از سانحه رنج می برید می توانید برای رزرو وقت مشاوره با مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی زرین فر در تماس باشید.
https://www.psychologytoday.com/intl/basics/PTSD
دیدگاه کاربران