بلوغ عاطفی چیست؟

بلوغ عاطفی به مرحله‌ای از رشد انسان گفته می‌شود که در آن شخص قادر است عواطف و احساسات خود را کنترل و مدیریت کند و آن‌ها را بشناسد.فردی که به تکامل عاطفی رسیده باشد می‌تواند احساسات و عواطف بقیه افراد را هم به خوبی درک کند.
تکامل عاطفی مرحله‌ای است که فرد به شناخت کاملی از عواطف خود برسد و بتواند آن را تحت کنترل خود درآورد.
تکامل عاطفی، تعیین‌کننده‌ی میزان سازگاری شخص با شرایط دشوار در هنگام بروز آن می‌باشد.

بلوغ به معنی رسیدن به مرحله نهایی رشد است و کسی که به آن مرحله نرسیده باشد را نابالغ مینامیم. درک این موضوع در مورد رشد فیزیکی آسان است. اما نابالغ بودن از نظر عاطفی به چه معناست؟ افرادی که بلوغ عاطفی (emotional maturity) ندارند، رفتار‌هایی را از خود بروز می‌دهند که جامعه انتظار آن برخورد‌ها را از فردی با سن آن‌ها ندارد.

کنار آمدن با فردی که از نظر عاطفی نابالغ باشد، کار بسیار سختی است. تحقیقات نشان می‌دهند که رابطه مستقیمی بین میزان رضایت عاطفی در یک رابطه و بلوغ عاطفی طرفین وجود دارد. حتی اگر یکی از طرفین در این زمینه مشکل داشته باشند، احتمال بالایی وجود دارد که این رابطه با مشکل مواجه شود.

بلوغ عاطفی

انجمن روانشناسی آمریکا بلوغ عاطفی و روانی را به‌عنوان “وجود توانایی بالا و مناسب برای درک و بیان عاطفه در یک فرد” تعریف می‌کند. از سوی دیگر، عدم بلوغ عاطفی را به معنای تمایل به ابراز بدون محدودیت احساسات به نحوی که با شرایط تناسب نداشته باشد در نظر می‌گیرند.

به عبارت دیگر، ابراز عاطفه‌ای که از کنترل خارج شده و یا با موقعیت تناسبی نداشته باشد را می‌توان غیر بالغانه تلقی کرد. فردی که بلوغ عاطفی و فکری نداشته باشد، رفتار‌هایی را از خود نشان می‌دهد که انتظار دیدن آن‌ها را از یک بچه و نه یک بزرگسال دارید. اریک فروم نویسنده کتاب هنر عشق ورزیدن معتقد است که هیچ کس نمی‌تواند عشق را تجربه کند، مگر اینکه به بلوغ رسیده باشد.

نشانه‌های بلوغ عاطفی

مسئولیت‌پذیری

افرادی که به بلوغ عاطفی می‌رسند از مسئولیت خود در این دنیا آگاه هستند. و سعی می‌کنند گام‌هایی را در جهت تغییر رفتار‌های نادرست و تقویت رفتار‌های درست بردارند. این بدان معناست که این افراد هنگامی که کار اشتباهی انجام می‌دهند دیگران را مقصر آن نمی‌دانند و آن‌ها را سرزنش نمی‌کنند. آن‌ها می‌دانند که وضعیت کنونی زندگیشان ناشی از تصمیماتی است که در طول زمان گرفته‌اند.

این افراد انسان‌های فروتنی هستند. به جای اینکه دائم از وضعیت خود شکایت کنند به دنبال چاره هستند و بیشتر عمل‌گرا هستند. در واقع در برخورد با مسائل راه حل محور هستند تا مشکل محور.

اشتباهات خود را قبول می‌کنند

آن‌ها زمانی که مرتکب اشتباهی می‌شوند از معذرت خواهی خجالت نمی‌کشند. هیچ بهانه‌ای نمی‌آورند و اشتباه‌شان را قبول می‌کنند. اشتباه خود را می‌پذیرند و سعی می‌کنند راهی را برای جبران آن پیدا کنند. آن‌ها می‌دانند که همیشه حق با خودشان نیست. و همیشه بر این باورند که همه جواب‌ها را نمی‌دانند.

همدلی نشان دادن

افرادی که به بلوغ عاطفی رسیده‌اند، غالبا علاوه بر پیشرفت خود در زندگی به حمایت و پشتیبانی از سایر اطرافیان خود می‌پردازند. این افراد نسبت به اطرافیانشان نگرانی‌های خود را بروز می‌دهند و هر کمکی که از دستشان بر بیاید برای آن‌ها انجام می‌دهند.

شناخت و پذیرش نیاز‌ها

کسانی که به بلوغ عاطفی رسیده‌اند از کمک گرفتن از دیگران خجالت نمی‌کشند. وقتی به مشکلی بر می‌خورند سعی می‌کنند آن را به اشتراک بگذارند تا کمتر احساس تنهایی و ناراحتی داشته باشند. به عنوان مثال زمانیکه به استراحت و دوری از محیط کار احتیاج داشته باشند از اینکه به رئیس خود این را بگویند خجالت نمی‌کشند. همچنین از اینکه عواطف و احساسات را با شریک زندگی‌شان به اشتراک بگذارند خجالت نمی‌کشند.

ترس از آسیب‌پذیری

این افراد همیشه از تجربیات منفی گذشته خود برای درس گرفتن دیگران استفاده می‌کنند تا آن‌ها نیز همان خطا را تکرار نکنند. همچنین این کار را برای همدلی بیشتر با آن‌ها انجام می‌دهند. این افراد نمی‌خواهند تصوری از یک انسان “بی‌نقص” را از خود نشان دهند. بلوغ عاطفی به معنای صادق بودن با دیگران درباره احساسات و عواطف خود است.

برای خود خط قرمز‌های سالمی دارند

داشتن خط قرمز‌های سالم به معنای دوست داشتن و احترام به خود است. آن‌ها می‌دانند که چه زمان برای خود خط قرمز داشته باشند و نگذارند دیگران از آن عبور کنند. اگر کسی در حق آن‌ها بدی کند آن‌ها ساکت نمی‌نشینند و یا با عصبانیت و پرخاشگری به آن جواب نمی‌دهند. سعی می‌کنند با آرامش مشکل را توضیح دهند و همه چیز را اثبات کنند.

اعتماد به نفس

افرادی که به بلوغ عاطفی رسیده‌اند به خودباوری واقع بینانه نیز دست یافته‌اند. این افراد وابسته به تعریف و تمجید دیگران نیستند چرا که تصویر ذهنی واقع بینانه‌ای از خود دارند. همچنین دائماً برای داشتن حال خوب به تصدیق دیگران نیازی ندارند در اینصورت زمانی که مورد تأیید دیگران هم قرار نگیرند می‌توانند به مسیر خود ادامه دهند. این افراد هنگامی که با مشکل بر می‌خورند به جای زیر سوال بردن خود به حل و پیدا کردن چاره‌ای برای آن می‌پردازند.

فواید بلوغ عاطفی

دکتر سابرینا رومانوف (Sabrina Romanoff)، روانشناس بالینی و استاد دانشگاه‌ی‌یشیوا (Yeshiva University) معتقد است که هر چقدر از نظر فکری و عاطفی بالغ‌تر می‌شوید، با نیاز‌ها و هویت خود و همچنین آنچه که واقعاً می‌خواهید، هماهنگی بیشتری پیدا می‌کنید. از سایر مزایای بلوغ فکری و عاطفی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

روابط بهتر:

بلوغ عاطفی به بهبود روابط شما با دیگران کمک می‌کند. درنتیجه، احتمالاً با اطرافیان خود کمتر مشاجره می‌کنید و با آن‌ها روابط عمیق‌تری خواهید داشت.

ثبات بیشتر:

وقتی مهارت‌های تصمیم‌گیری را یاد بگیرید، در حوزه‌های مختلف زندگی شما از جمله کار، خانواده، دوستی‌ها و روابط عاشقانه ثبات بیشتری ایجاد می‌شود.

تضاد کمتر:

بلوغ فکری به شما کمک می‌کند که در زندگی خود پایدارتر و استوارتر بوده و نسبت به چیز‌هایی که واقعاً برایتان اهمیتی ندارند، نگران نباشید.